İl Tarım ve Orman Müdürü Orhan ŞAHİN, 10 Mayıs 2022 tarihinde İl Müdür Yardımcısı H.İbrahim SEVER ve Şube Müdürleri ile birlikte Tokat Merkeze bağlı Beşören köyünde Madımak Üreticisi Halil ve Bünyamin BAYIR kardeşleri ziyaret ederek Madımak yetiştirilen sahaları ve işleme tesislerini ziyaret ederek bilgi aldı, konu ile ilgili sorun ve çözüm önerileri görüşüldü.
Madımak Üreticisi Halil ve Bünyamin BAYIR kardeşler şu bilgileri verdi " Ülkemizde, kültüre alınmış olarak, 70 dekar alanda bu işi aile işletmesi olarak yıllardır yapıyoruz. Çok zahmetli, emek gerektiren bir iştir. Bu ölçekte ülkemizde madımak yetiştiriciliğini bizim gibi yapan yoktur. Türkiye'nin her bölgesine taze ve konserve olarak Madımak gönderiyoruz. Bizi örnek alıp, desteklediğimiz ve yardım ettiğimiz köyde bu işi yapan komşularımız da mevcuttur. Köyümüzde 150 dekar alanda üretim yapılmaktadır.
Bu işin bir başlangıç hikâyesi de vardır. 50 yıl önce yüksek yerlerde arazi kenarlarında toplanıyordu. Komşular arazilere zarar veriliyor diye şikâyet edince dedem, annemi madımak toplamaya göndermiyor. Annem babasının şehirde olduğu bir zamanı fırsat bilerek, 4 arkadaşıyla birlikte atlarına atlayarak dağlara madımak toplamaya gidip kazmalarla köklerinden söktüğü 4 çuval madımakla köye dönüyor, 20 metrekarelik alanda dedemin de yardımıyla madımağı yetiştirmeye başlıyorlar. Yetişen ürün ailenin tüketiminden fazla olunca, diğer sebzelerin yansıra satmaya başlıyorlar. Bakılıyor ki bu madımak satışı diğer sebzelerden daha karlı ve iyi gidiyor, bunun üzerine işe el atıp geliştirilmeye çalışılıyor. O günden bu güne tecrübe kazanılarak, işi geliştirerek bu günlere getirdik. Ailemizde 50 yıllık bir geçmişi vardır. Arazilerimizi işlenebilir hale getirmek için çok emek verdik. Çok meyilli arazilerimizde tesviye ve ıslah çalışmaları yaptık. Havuzlar ve sulama tesisleri kurup yatırım yaptık.
Yaklaşık 6 aylık üretim ve hasat periyodunda 20-25 kişiyi istihdam ediyoruz. İlkbahar aylarında üretim artıyor, sonbahara doğru azalıyor. Tamamen kendimize uygun toprak işleme aletleri ve hasat makinaları geliştirdik. Yıllık üretimimiz yaklaşık 100-150 tondur. Bir dekardan bakım şartlarına göre 1-3 ton arasında ürün alınmaktadır. 50 yıl önce başlayan madımak hikâyesi ile günümüzde köy genelinde 150 dekarlık alanda yetiştirilmektedir. Köyümüzde 50 aile küçük ölçeklerde de olsa bu işle kazanç sağlamaktadır. Bugün, tüm köylülere ekmek kapısı olan madımak, toplandıktan sonra büyük şehirlerde satışa sunulmaya başlanmıştır. Üretilen ürünü Konserve olarak büyük zincir marketlere veriyoruz.
Madımak daha çok Tokat, Sivas, Çorum, Amasya, Yozgat, Gümüşhane gibi illerimiz de bilinmekte ve tüketilmektedir. Biz de büyükşehirlerde yaşayan bu kültürü bilen insanlarına ürettiğimiz madımağı ulaştırmaya çalışıyoruz.
Madımağı taze ve işlenmemiş olarak satıyoruz. Yaz döneminde ise yıkayıp, haşlayıp katkısız olarak kavanozlara konserve şeklinde hazırlayıp zincir marketlere gönderiyoruz. Tadında, aromasında hiçbir değişiklik olmuyor aksine daha lezzetli, ve güzel oluyor. Çünkü biz bunu kimyasal gübre kullanmadan, tamamen hayvansal gübreyle organik olarak yetiştiriyoruz. Bu işi iyi bilen kadın işçilerimiz yabancı otları ayıklayıp, güzelce temiz suyla yıkadıktan sonra file çuvallara konularak tertemiz bir şekilde tezgâhlarımıza ve müşterilere göndererek tüketiciye ulaştırıyoruz. Madımak bitkisi ÇKS kayıtlarında yer almıyor ve destekleme alamıyoruz. Ancak çeşitli ürün adı altında yazabiliyoruz. Bu konuda il Müdürlüğümüzden destek istiyoruz " dedi.
İl Tarım ve Orman Müdürü Orhan ŞAHİN incelemeler sonunda şunları söyledi. "Yetiştiricilerimiz ve iş adamlarımız olarak Sn.Halil ve Bünyamin BAYIR kardeşleri ve ailesini tebrik ediyoruz, fuar, tanıtım vb. yerlerde her zaman madımağın tanıtımı için yer alıyorlar biz de yanlarındayız. Üretim ve konserve olarak işleme sırasında da yardım ve desteklerimiz olmuştur. Madımak bitkisinin ÇKS Kayıtlarında yer alması ve destekleme kapsamına alınması için çalışma yapacağız. 50 yıl önce 20 metrekarede deneme üretimle başlayan Madımak bugün bu köyümüzde 150 dekar alanda üretimi yapılan, ürün olarak bir başarı hikâyesine dönüşmüştür. Tokat bu noktada tarihe geçiyor ve madımağın ilk kültüre alındığı, ilk ticarette konu olduğu, konservesi yapılarak gerek yurt içi gerekse yurt içi yurt dışı ticarete konu olduğu bir il olarak öne çıkmaktadır. Tokat bu özelliğiyle de öncü rol üslenmekte ve tarihe not düşmektedir. Gelecekte Madımak'ın kültürü alındığı şehir ve il olarak Tokat yazılacaktır. Üreticimize kazasız, belasız bereketli ürünler ve bol kazançlar diliyorum " dedi.
