29 Eylül Uluslararası Gıda Kayıp ve İsrafı Farkındalık Günü:
Gıda israfını durdur!
Gıda kayıpları, “Tedarik zincirinin çeşitli aşamalarında insan tüketimi için mevcut olan yenilebilir gıda miktarındaki azalmadır." Gıda israfı ise gıdanın sosyal, ekonomik ve besinsel değeri varken dağıtım, hizmet sektörü veya hane düzeyinde kullanılmayarak atılmasından kaynaklanmaktadır.
Dünyada her yıl üretilen gıdanın yaklaşık üçte biri israf olmaktadır. Bu durum her sene 1.3 milyar ton gıdanın çöpe gittiği anlamına gelirken ülkemizde ise 33 milyon ton çöpün 14.5 milyon tonunun gıda olduğu belirtilmektedir. Gıda kaybı ve israfı, sadece gıdanın yok olması değil, aynı zamanda su, toprak, enerji, emek ve sermaye gibi kaynakların da kayıp ve israf olması anlamına gelmektedir.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 2019 yılında, sürdürülebilir gıda üretiminin gıda güvenliğini ve beslenmeyi teşvik etmekte oynadığı temel rolü kabul ederek, 29 Eylül'ü “Uluslararası Gıda Kaybı ve İsrafına Karşı Farkındalık Günü" olarak ilan etmiştir. Bu gün, gıda kayıpları ve israfının önlenmesi ve azaltılması konusunda farkındalık yaratmak için bir fırsattır.
Bakanlığımız, 20 Mayıs 2020 tarihinden bu yana, gıda kayıp ve israfı ile mücadeleyi uluslararası gündeme taşımakta öncü bir rol üstlenmiş ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) işbirliğinde başlattığı "GIDANI KORU-Sofrana Sahip Çık" Kampanyasını ulusal ve uluslararası ölçekte yürütmektedir.
Gıda Kaybı ve İsrafının Nedenleri
Hasat öncesi faktörler ve hasat edilmeyen ürünlerden hasat ve ilk muamele, depolama, nakliye ve lojistik, işleme ve paketleme, perakende ve son olarak tüketim basamağına kadar her bir basakta gıda kaybı veya israfı olabilmektedir.
Uygun olmayan hasat teknikleri, uygun olmayan depolama koşulları, nakliye aracının ürüne uygun havalandırma, nem ve sıcaklık koşullarına sahip olmaması, işleme esnasındaki hataların nihai üründe kusura sebep olması, koruyucu paketlemenin olmaması, ısı ve nem kontrolünün olmaması, yetersiz stok yönetimi, eksik satın alma planlaması, tarih etiketleri hakkındaki bilgisizlik, fazladan hazırlanan ve yenmeyen gıdalar gibi nedenler gıda kaybı ve gıda israfının nedenleri arasında gösterilebilir.
Gıda Kaybı ve İsrafının Azaltılması için yapılabilecekler
Tüketici düzeyinde israfın önlenmesi için yapılabilecekler:
- Alışveriş yaparken ihtiyaç kadar ürün alınmalıdır. Bunun için alışveriş listeleri yapmak ve bu listelere sadık kalmak önemlidir.
- Alınan ürünlerin son kullanma tarihleri kontrol edilmelidir. Son kullanma tarihi yaklaşan ürünler öncelikli olarak tüketilmelidir.
- Evdeki depolama koşulları gıdaya uygun olarak belirlenmeli ve kullanılmalıdır.
- Kalan yemekler değerlendirilmelidir. Kalan yemekler ertesi gün de tüketilebilir veya başka bir yemek hazırlarken kullanılabilir.
- Enerji ve su kaynaklarını verimli kullanmak önemlidir. Gereksiz yere enerji ve su tüketmekten kaçınılmalıdır.
- Atıklar ayrıştırılarak geri dönüşüme kazandırılabilir.
Kurumsal düzeyde israfın önlenmesi için yapılabilecekler:
- Gıda kayıpları ve israfının önlenmesine yönelik politikalar ve uygulamalar geliştirilmelidir.
- Çalışanlara gıda kayıpları ve israfının önlenmesi konusunda eğitimler verilmelidir.
- İş süreçlerinde gıda kayıpları ve israfının önlenmesine yönelik iyileştirmeler yapılmalıdır.
- Ürün ve hizmetlerin gıda kayıpları ve israfının önlenmesine yönelik tasarlanması sağlanmalıdır.
Sonuç olarak, gıda kaybı ve israfı, dünya çapında karşı karşıya olduğumuz önemli bir sorundur. Gıda israfını önlemek için bireysel, kurumsal ve ulusal düzeyinde adımlar atılmalı ve bu durum sürekli olmalıdır.
